ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ
Ο χωρισμός αποτελεί ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα για τους περισσότερους ανθρώπους. Ιδίως, το διαζύγιο γονέων χρήζει ιδιαίτερης αντιμετώπισης από αυτούς, καθώς οι επιπτώσεις του, δεν περιορίζονται μόνο στους ίδιους αλλά και στα παιδιά τους. Το διαζύγιο αποτελεί μια κρίση για την οικογένεια, η οποία αλλάζει την δυναμική της. Τις περισσότερες φορές σημαίνει πως τα παιδιά χάνουν την καθημερινή επαφή με έναν από τους δύο γονείς και αυτό είναι κάτι που επιδρά έντονα στην ψυχοσυναισθηματική τους κατάσταση.
Είναι γεγονός πως κάθε οικογένεια είναι μοναδική και έχει τον δικό της τρόπο να αντιμετωπίζει τις ενδεχόμενες κρίσεις που μπορεί να προκύψουν. Έτσι λοιπόν, το ζευγάρι αντιμετωπίζει τον χωρισμό με τον τρόπο που έχει μάθει να διαχειρίζεται τις αλλαγές που συμβαίνουν στην ζωή του, ό,τι και αν σημαίνει αυτό. Ανάλογα λοιπόν με το πώς θα δράσει και θα ανακοινώσει στα παιδιά την απόφαση αυτή, αντίστοιχα θα επηρεαστεί η συμπεριφορά και το συναίσθημα των παιδιών.
Η ηλικιακή φάση που βρίσκονται τα παιδιά όταν συμβαίνει ένας χωρισμός είναι ένας κρίσιμος παράγοντας που επηρεάζει την εκδήλωση αντίστοιχων συμπεριφορών. Σαφώς η προσωπικότητα του κάθε παιδιού αλλά και η συμπεριφορά των γονέων διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο.
Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά;
.Σε γενικές γραμμές τα βρέφη και τα νήπια, δεν αντιλαμβάνονται απόλυτα τον χωρισμό ούτε την μονιμότητα της κατάστασης. Ωστόσο, καταλαβαίνουν τις αλλαγές που προκύπτουν στο περιβάλλον τους, όπως στην ρουτίνα τους(τροφή, ύπνος) και στην διαθεσιμότητα των γονέων. Κάποιες φορές μάλιστα, παλινδρομήσεις σε παλιότερες συμπεριφορές και μεταβολές στην όρεξη και στον ύπνο, είναι πιθανές.
Σε παιδιά σχολικής ηλικίας, είναι συχνό φαινόμενο η ύπαρξη έντονης ενοχής ή θυμού, καθώς θεωρούν πως αυτά είναι η αιτία του διαζυγίου. Παρατηρείται έτσι, να προσπαθούν να γίνουν “καλά παιδιά", προκειμένου να ενώσουν ξανά τους γονείς τους. Επίσης, μεταβολές στην σχολική επίδοση και στην συμπεριφορά τους γενικότερα, είναι συχνές επιπτώσεις της βίωσης ενός διαζυγίου.
Οι έφηβοι, είναι σε θέση να κατανοήσουν τα πολύπλοκα ζητήματα γύρω από το διαζύγιο. Ωστόσο μπορεί να έχουν δυσκολία να το δεχτούν ή να πιστεύουν πως ευθύνονται αυτοί. Έρευνες έχουν δείξει πως, η χρήση ουσιών, η στροφή στο αλκοόλ και την παραβατικότητα αλλά και η εμφάνιση καταθλιπτικών συμπτωμάτων, είναι φαινόμενα που σχετίζονται με την συνθήκη ενός διαζυγίου γονέων.
Οι γονείς οφείλουν να επικοινωνήσουν από κοινού την απόφαση τους περί διαζυγίου στα παιδιά, αρκεί να είναι σίγουροι πως αυτή είναι οριστική και αμετάκλητη. Σε ένα ασφαλές μέρος και σε μια ήρεμη στιγμή, θα εκφραστούν ανάλογα, λαμβάνοντας υπόψιν την ηλικία και την αντιληπτική ικανότητα των παιδιών τους, προετοιμάζοντας τα για τις αλλαγές που θα έρθουν. Ο απλοϊκός και ο συγκεκριμένος λόγος βοηθά τα παιδιά να καταλάβουν τί συμβαίνει. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, να γίνει σαφές στα παιδιά, πως δεν ευθύνονται αυτά για το διαζύγιο.
Αυτό, χρειάζεται να επισημανθεί σε όλες τις ηλικίες. Ακόμη είναι ωφέλιμο να απαντηθούν με ειλικρίνεια όλες οι απορίες που θα εκφράσουν τα παιδιά γύρω από το διαζύγιο. Οι γονείς αντίστοιχα, οφείλουν να είναι προετοιμασμένοι να απαντήσουν με σεβασμό στις ερωτήσεις αυτές και να μπορέσουν αν εξηγήσουν πώς θα αλλάξει η κατάσταση στο σπίτι. Επίσης, προκειμένου να μπορέσουν τα παιδιά, να ανταποκριθούν καλύτερα στην νέα συνθήκη, χρειάζεται να ξέρουν το πρόγραμμα της νέας πραγματικότητας τους. Κάθε πότε θα βλέπουν τον άλλον γονιό, ποιος θα τα πηγαίνει σχολείο και στις δραστηριότητες, όπως και αν θα βγαίνουν όλοι μαζί, είναι μερικά από αυτά που οφείλουν να γνωρίζουν τα παιδιά.
Ένα διαζύγιο αποτελεί μια δύσκολη κατάσταση για όλη την οικογένεια. Χρειάζεται λοιπόν οι γονείς, να δώσουν χρόνο στον εαυτό τους αλλά και στα παιδιά να επεξεργαστούν τα νέα δεδομένα ώστε να προσαρμοστούν σε αυτά και να αποφύγουν παρορμητικές συμπεριφορές. Καταστάσεις που μπορεί να δυσκολέψουν σημαντικά τη διαχείριση του διαζυγίου και παράλληλα να προκαλέσουν στο παιδί ψυχικό βάρος είναι τα άσχημα λόγια του ενός γονέα για τον άλλον, η προτροπή του παιδιού να διαλέξει σε ποιον γονέα επιθυμεί να μείνει κ.α. Είναι απαραίτητο οι γονείς να προστατεύσουν τα παιδιά σε μια τέτοια συνθήκη. Χρειάζεται να θυμούνται πως μπορεί να μην είναι πλέον ζευγάρι, παραμένουν όμως γονείς.
Σε κάθε περίπτωση, τα παιδιά είναι φυσικό να νιώσουν στενοχώρια, άγχος και θυμό για τον χωρισμό των γονιών τους, αλλά συνήθως σύντομα συνηθίζουν την νέα κατάσταση και επιστέφουν στην ρουτίνα τους, αν και η οικογένεια συντελεί θετικά σε αυτό. Η συχνή και ουσιαστική επικοινωνία γονέων παιδιών, αποτελεί το κυριότερο εργαλείο που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι γονείς, ώστε να έχουν όσο το δυνατόν πιο κοντά τα παιδιά σε αυτό το δύσκολο έργο. Επίσης, επειδή είναι πιθανό ένα παιδί να νιώθει αβεβαιότητα και φόβο ότι μπορεί να εγκαταλειφθεί, είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι γονείς να αποπνέουν αίσθημα ασφάλειας, να μεταδίδουν την αγάπη και το νοιάξοιμο τους και να καθησυχάζουν το παιδί πως δεν θα εγκαταλειφθεί.
Να επισημανθεί πως καμία φορά, αυτό που δυσκολεύει περισσότερο τα παιδιά, δεν είναι ο χωρισμός ο ίδιος, αλλά ορισμένες καταστάσεις που μπορεί να δημιουργηθούν εξαιτίας αυτού. Για παράδειγμα, ένας χωρισμός μπορεί να σημαίνει μετακόμιση, αλλαγή σχολείου και φίλων ή μπορεί ακόμη να σημαίνει ένας/μια καινούργιος σύντροφος για τον γονέα. Όλα αυτά αποτελούν κρίσιμες αλλαγές και σε συνδυασμό με τον χωρισμό των γονέων να καθιστούν το παιδί ανήμπορο να τα διαχειριστεί μαζί. Είναι επομένως σημαντικό να δίνεται ο απαραίτητος χρόνος στο παιδί και η έκθεση του στις αλλαγές να γίνεται σιγά σιγά, όσο αυτό είναι δυνατόν,
Σε κάθε περίπτωση, η παρατήρηση της συμπεριφοράς και της διάθεσης του παιδιού, επιδεικνύουν πώς βιώνει την κατάσταση του χωρισμού. Ανάλογα με την ηλικία που έχει το παιδί, υπάρχουν και αντίστοιχες "κόκκινες σημαίες" που χρειάζεται να λαμβάνουμε υπόψιν για πιθανή δυσλειτουργική συμπεριφορά Είναι σημαντικό οι γονείς να ακούν το παιδί τους ουσιαστικά και να το υποστηρίζουν με κάθε δυνατό τρόπο. Αν παρατηρούν το παιδί να έχει πεσμένη διάθεση για αρκετά μεγάλο διάστημα και να έχει επηρεαστεί ο ύπνος και η όρεξη, ή αν παρουσιάζει έντονη επιθετικότητα, τότε ενδεχομένως χρειάζεται να επικοινωνήσουν με έναν ειδικό.
Διαμαντοπούλου Κατερίνα
Ψυχολόγος- εκπ. Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια
